Koronavirüs nedir?
2020'nin başlarında yeni bir virüs, bulaşma hızının görülmemiş hızı nedeniyle tüm dünyada manşetlere çıkmaya başladı. Kökenleri Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde bir gıda pazarına kadar dayanmaktaydı. Oradan Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri ve Filipinler kadar uzak ülkelere ve ardından tüm dünyaya ulaştı.
Virüs (resmi olarak SARS-CoV-2 olarak adlandırılır) dünya çapında milyonlarca enfeksiyondan sorumlu olup yüz binlerce ölüme neden olmuştur. SARS-CoV-2 enfeksiyonunun neden olduğu hastalığa, 2019 koronavirüs hastalığı anlamına gelen Covid-19 adı verilir.
Covid-19'un semptomları nelerdir?
Tüm sağlık çalışanları bu virüse karşı canla başla savaşıyorlar. Yapılan araştırma ve incelemelerle her gün bu virüs hakkında yeni şeyler öğreniyoruz. Şimdiye kadar, Covid-19'un bazı insanlar için başlangıçta herhangi bir belirtiye neden olmayabileceğini biliyoruz. Belirtileri fark etmeden önce virüsü 2 gün veya 2 haftaya kadar taşıyabilirsiniz.
Özellikle Covid-19 ile bağlantılı olan bazı yaygın semptomlar şunlardır:
- Nefes darlığı
- Zamanla daha şiddetli olan bir öksürük
- Kademeli olarak artan düşük dereceli ateş
- Yorgunluk, halsizlik
Daha az yaygın semptomlar ise şunlardır:
- Titreme
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Tat kaybı
- Koku kaybı
Bu belirtiler bazı kişilerde daha şiddetli hale gelebilir. Siz veya baktığınız biri aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipse acil tıbbi destek isteyin veya alın:
- Nefes darlığı
- Mavi dudaklar veya yüz
- Göğüste kalıcı ağrı veya basınç
- Bilinç bulanıklığı
- Aşırı uyuşukluk
Koronavirüs hastalığı (Covid-19) mı yoksa grip mi geçiriyorum?
Hala 2019 koronavirüsünün mevsimsel gripten daha mı yoksa daha az ölümcül olup olmadığı kesin olarak bilinmiyor. Bunu belirlemek zordur çünkü tedavi istemeyen veya test edilmeyen kişilerdeki hafif vakalar dahil toplam vaka sayısı bilinmemektedir. Ancak erken kanıtlar, bu koronavirüsün mevsimsel gripten daha fazla ölüme neden olduğunu gösteriyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nde 2019-2020 grip sezonunda grip olan kişilerin tahmini olarak yüzde 0,04 ila 0,2'si 4 Nisan 2020'de öldü. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi'ne göre Amerika Birleşik Devletleri'nde doğrulanmış Covid-19 vakalarında ise ölüm oranı pandeminin başlangıcında yaklaşık %6 iken Aralık 2020 itibariyle yaklaşık %2'dir.
Koronavirüs hastalığı mı yoksa grip mi geçiriyorum diye endişe ediyorsanız gribin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Öksürük
- Burun akıntısı veya tıkalı burun
- Hapşırma
- Boğaz ağrısı
- Ateş
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Titreme
- Vücut ağrıları
Bazı belirtiler koronavirüsle benzerlik gösterebildiği için en doğru teşhis ancak Covid-19 testi ile konabilir.
Koronavirüs, Covid-19 nasıl bulaşır?
Koronavirüsler zoonotiktir. Bu, insanlara bulaşmadan önce ilk olarak hayvanlarda geliştiği anlamına gelir. Virüsün hayvanlardan insanlara bulaşması için, kişinin enfeksiyonu taşıyan bir hayvanla yakın temasa geçmesi gerekir.
Virüs insanlarda geliştiğinde, koronavirüsler kişiden kişiye solunum damlacıkları yoluyla bulaşabilir. Bu öksürdüğünüzde, hapşırdığınızda veya konuştuğunuzda havada hareket eden ıslak nesnelerin teknik bir adıdır.
Virüs bu damlacıklarda asılı kalır ve solunum yoluyla akciğerlere ulaşır, burada virüs daha sonra bir enfeksiyona yol açabilir. Üzerinde virüs bulunan bir yüzeye veya nesneye dokunduktan sonra ağzınıza, burnunuza veya gözlerinize dokunursanız SARS-CoV-2 elde edebilirsiniz. Ancak, virüsün yayılmasının ana yolunun bu olmadığı düşünülmektedir.
2019 koronavirüsü, kesin olarak belirli bir hayvanla bağlantılı değildir. Araştırmacılar, virüsün yarasalardan başka bir hayvana (yılan veya pangolin) ve daha sonra insanlara bulaşmış olabileceğine inanıyor. Bu bulaşma muhtemelen Çin'in Wuhan kentindeki açık gıda pazarında meydana geldi.
Koronavirüse, Covid-19'a karşı kim daha fazla risk altındadır?
Virüs taşıyan birinin tükürüğüne maruz kaldıysanız veya öksürdüklerinde, hapşırdıklarında veya konuştuklarında yanındaysanız, onu taşıyan biriyle temasa geçerseniz koronavirüsü kapma riskiniz oldukça yüksektir.
Uygun önleyici tedbirler almadan aşağıdaki durumlarda da yüksek risk altındasınız:
- Virüsü kapmış biriyle yaşamak
- Virüsü kapmış birine evde bakım sağlamak
- Virüsü kapmış samimi bir partnere sahip olmak
Yaşlı yetişkinler ve belirli sağlık koşullarına sahip kişiler, virüse yakalanırlarsa ciddi komplikasyon riskleri daha yüksektir. Özellikle aşağıdaki hastalıklara veya sağlık koşullarına sahip olanlar yüksek riski altındaki kişilerdir:
- Kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı veya kardiyomiyopatiler gibi ciddi kalp rahatsızlıkları
- Böbrek hastalığı
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
- Vücut kitle indeksi (BMI) 30 veya daha yüksek olan kişilerde ortaya çıkan obezite
- Orak hücre hastalığı
- Zayıflamış bir bağışıklık sistemi
- Tip 2 diyabet
Hamile kadınların diğer viral enfeksiyonlardan kaynaklanan komplikasyon riski daha yüksektir, ancak Covid-19'da durumun böyle olup olmadığı henüz bilinmemektedir. Ancak yine de tüm herkes gibi tedbirli davranılmasında yarar vardır.
Çünkü ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, hamile insanların virüse yakalanma riskinin hamile olmayan yetişkinlerle aynı olduğunu belirtiyor. Bununla birlikte, ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi'ne göre ayrıca hamile olanların, hamile olmayanlara kıyasla solunum yolu virüslerinden hastalanma riskinin daha yüksek olduğuna dikkat çekiyor. Virüsün hamilelik sırasında anneden çocuğa geçmesi pek olası değildir, ancak yenidoğan virüsü doğumdan sonra kapabilir.
Koronavirüs, Covid-19 nasıl teşhis edilir?
Covid-19, viral enfeksiyonların neden olduğu diğer durumlara benzer şekilde teşhis edilebilir: bir kan, tükürük veya doku örneği kullanılarak. Bununla birlikte, çoğu test burun deliklerinizin içinden bir numune almak için pamuklu çubuk kullanır.
Covid-19'a sahip olduğunuzu düşünüyorsanız veya semptomları fark ederseniz hemen doktorunuzla konuşun.
Doktorunuz şunları yapmanız gerekip gerekmediği konusunda size tavsiyede bulunacaktır:
- Evde kal ve semptomlarını izle
- Değerlendirilmek üzere doktorun ofisine gelmek
- Daha acil bakım için hastaneye gidin
Koronavirüs, Covid-19 için hangi tedaviler mevcuttur?
Virüsün tedavisinde, virüs seyrini sürdürürken semptomları yönetmeye odaklanılır. SARS ve MERS gibi diğer koronavirüsler de semptomları yöneterek tedavi edilir. Bazı durumlarda, ne kadar etkili olduklarını görmek için deneysel tedaviler test edilmiştir.
Bu hastalıklar için kullanılan tedavi örnekleri şunlardır:
- Antiviral veya retroviral ilaçlar
- Mekanik ventilasyon gibi solunum desteği
- Akciğer şişmesini azaltmak için steroidler
- Kan plazma transfüzyonları
Başka tedaviler ve aşılar üzerinde de halen çalışılmaktadır.
Koronavirüsün, Covid-19'un olası komplikasyonları nelerdir?
Codiv-19'un en ciddi komplikasyonu, 2019'da yeni koronavirüs ile enfekte pnömoni olarak adlandırılan bir tür pnömonidir yani zatürre.
Şimdiye kadar zatürre, 2019 koronavirüs ile özel olarak bağlantılı tek komplikasyondur. Araştırmacılar, Covid-19 geliştiren kişilerde aşağıdaki komplikasyonları gördü:
- Akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS)
- Düzensiz kalp atış hızı (aritmi)
- Kardiyovasküler şok
- Şiddetli kas ağrısı (miyalji)
- Yorgunluk
- Kalp hasarı veya kalp krizi
- Çocuklarda multisistem inflamatuar sendrom (MIS-C), aynı zamanda pediatrik multisistem inflamatuar sendrom (PMIS) olarak da bilinir.
Koronavirüsün, Covid-19'un bana bulaşmasını nasıl önleyebilirim?
Enfeksiyonun bulaşmasını önlemenin en iyi yolu, Covid-19 semptomları veya herhangi bir solunum yolu enfeksiyonu gösteren kişilerle teması önlemek veya sınırlamaktır.
Yapabileceğiniz bir sonraki en iyi şey, bakteri ve virüslerin bulaşmasını önlemek için iyi hijyen ve fiziksel mesafe uygulamaktır.
Önleme ipuçları
- Ellerinizi bir seferde en az 20 saniye süreyle ılık su ve sabunla yıkayın.
- Elleriniz kirliyken yüzünüze, gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunmayın.
- Kendinizi hasta hissediyorsanız veya herhangi bir soğuk algınlığı ya da grip belirtiniz varsa dışarı çıkmayın.
- İnsanlardan en az 2 metre uzakta durun.
- Hapşırdığınızda veya öksürdüğünüzde ağzınızı bir mendille veya dirseğinizin iç kısmıyla kapatın. Ardından kullandığınız tüm mendilleri hemen çöpe atın.
- Çok dokunduğunuz nesneleri temizleyin. Telefonlar, bilgisayarlar ve kapı kolları gibi nesnelerde dezenfektan kullanın. Mutfak eşyaları ve bulaşıklar gibi yemek pişirdiğiniz veya yemek yediğiniz nesneler için bulaşık deterjanı ve su kullanın.
Maske takmalı mıyım?
Fiziksel mesafe kurallarına uymanın zor olduğu halka açık bir ortamdaysanız, ağzınızı ve burnunuzu kapatan bir bez yüz maskesi kesinlikle takmalısınız. Doğru kullanıldığında ve halkın büyük yüzdeleri tarafından kullanıldığında, bu maskeler Covid-19'un yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Bunun nedeni, asemptomatik olabilecek veya virüsü taşıyan ancak teşhis edilmemiş kişilerin solunum damlacıklarını bloke edebilmeleridir.
Aşağıdaki durumlarda solunum damlacıkları havaya karışır:
- Nefes vermek
- Konuşmak
- Öksürük
- Hapşırmak
Maskeyi temiz tutmak çok önemlidir. Ön tarafına ellerinizle dokunmaktan kaçının. Ayrıca, çıkarırken ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmamaya çalışın. Bu, virüsün maskeden ellerinize ve ellerinizden yüzünüze aktarmanızı engeller.
Sadece maske takmanın, sık sık el yıkama ve fiziksel mesafe gibi diğer önleyici tedbirler olmadan tam koruma sağlayamayacağını unutmayın.
Aşağıdakiler dahil bazı özel sebepleri olan kişilerin yüz maskesi takması tavsiye edilmez:
- 2 yaşın altındaki çocuklar
- Nefes almakta zorlanan insanlar
- Kendi maskesini çıkaramayan kişiler
Diğer koronavirüs türleri nelerdir?
Bir koronavirüs, adını mikroskop altında göründüğü şeklinden alır. Korona kelimesi "taç" anlamına gelir. Yakından incelendiğinde, yuvarlak virüsün merkezinden her yöne doğru çıkıntı yapan peplomerler adı verilen bir protein "tacı" vardır. Bu proteinler, virüsün ev sahibini enfekte edip edemeyeceğini belirlemesine yardımcı olur.
Şiddetli akut solunum sendromu (SARS) olarak bilinen durum, 2000'lerin başlarında oldukça bulaşıcı bir koronavirüsle de bağlantılıydı. SARS virüsü o zamandan beri kontrol altındadır.
Covid-19 ve SARS
Covid-19 bir koronavirüsün haber yapıldığı ilk virüs değildir. 2003 SARS salgınına da bir koronavirüs neden oldu.
2019 virüsünde olduğu gibi, SARS virüsü de insanlara bulaşmadan önce ilk olarak hayvanlarda bulundu. SARS virüsünün yarasalardan geldiği ve yarasalardan başka bir hayvana ve daha sonra insanlara bulaştığı düşünülüyor. İnsanlara bulaştıktan sonra, SARS virüsü insanlar arasında hızla yayılmaya başladı. Ancak koronavirüsün aksine SARS başarıyla kontrol altına alındı.
Yeni koronavirüsü bu kadar haber değeri taşıyan bir virüs yapan şey, insandan insana hızlı bulaşmasını önlemeye yardımcı olacak bir tedavi veya tedavinin henüz tam anlamıyla geliştirilmemiş olmasıdır.
Sonuç olarak
Her şeyden önce panik yapmayın. Virüse kapıldığınızdan veya onaylanmış bir test sonucunuz olduğundan şüphelenmediğiniz sürece karantinaya alınmanıza gerek yoktur. Basit el yıkama ve fiziksel mesafe kurallarına uymak, maske takmak kendinizi virüse maruz kalmaktan korumanın en iyi yoludur. 2019 koronavirüsü, yeni ölümler, karantinalar ve seyahat yasaklarıyla ilgili haberleri okuduğunuzda muhtemelen korkutucu görünüyor. Sakin olun ve Covid-19 teşhisi konulursa doktorunuzun talimatlarını izleyin, böylece iyileşebilir ve bulaşmasını önlemeye yardımcı olabilirsiniz. Sağlıkla kalın.
Kaynak: 1
0 Yorum