İttifaklı Seçim Sisteminde Nasıl Oy Kullanacağınızı Biliyor Musunuz?

24 Haziran seçimlerine sayılı günler kaldı. Tüm Türkiye bu seçim maratonun nasıl sonuçlanacağını merakla bekliyor. Uzun zamandır medyanından dilinden düşürmediği ilklerin seçiminde yaşanacak bu ilkler neler gelin kısaca bir bakalım;

Seçmenler ilk kez cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi için aynı gün sandığa gidecek
”Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar” geçerli sayılacak.
Vatandaşlar, seçimlerde 550 yerine 600 milletvekili için oy kullanacak.
Milletvekili seçilme yaşı 18 yaş olarak değiştirildi.
Ankara ilk kez üç seçim bölgesine ayrılacak ve bazı illerin milletvekili sayısı artacak.
”Seyyar sandık” uygulaması. Engelli ve yatağa bağımlı seçmenler, sandıkların kendilerine getirilmesi suretiyle bulundukları yerde oy kullanabilecek. Bu kapsamda 15 bin 474 seçmene sandık götürülecek.
Adalet, Ulaştırma ve İçişleri Bakanları istifa etmeden seçime katılabilecek.
Ve gelelim bunlardan en çok konuşulanı ve aslında oy verme anlamında daha önce hiç aşina olmadığımız ‘İttifak Uygulaması’na”.

Kamuoyunda ”İttifak Yasası” olarakta adlandırılan bu uygulama 24 Haziran seçimleriyle ilk kez karşılaşacağımız uygulamalardan biri. Oy pusulasında ”Cumhur İttifakı” ve ”Millet İttifakı” olmak üzere iki farklı ittifak karşımıza geliyor olacak. Bu kapsamda AKP ve MHP, Cumhur İttifakı adı altında seçime girme kararı alırken; CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi ise Millet İttifakı ismi altında güçlerini birleştirdi.

Peki vereceğiniz oyun ittifakın hanesine yazılması için mühürü nasıl vurmanız gerekiyor, yada oyunuzun geçersiz sayılmaması için mühürü hangi alanlara vurmamanız gerekiyor? İşte bu kafa karışıklığını gidermek üzere seçimde oy kullanmadan önce Yüksek Seçim Kurulu’nun sitesinde yayınlamış olduğu şu örnek oy pusulalarını mutlaka inceleyin:

1 OY GEÇERLİ, İTTİFAKIN SAYILIR

Sadece ittifak unvanı bölümüne "EVET" veya "TERCİH" mührünün basılması halinde bu oy ittifakın ortak oyu sayılacak.
2 OY GEÇERLİ, H PARTİSİNE SAYILIR

İttifak unvanı bölümüne taşacak şekilde, bir siyasi partiye ayrılan alana "EVET" veya "TERCİH" mührünün basılması halinde oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve bu oy mührün basıldığı partiye sayılacak.
3 OY GEÇERLİ, G PARTİSİNE SAYILIR

İttifak alanı içerisinde mührün yalnızca bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulası geçerli kabul edilecek ve bu oy, basılan partinin oyu sayılacak.
4 OY GEÇERLİ, İTTİFAKIN ORTAK OYU SAYILIR

Başka bir siyasi parti veya ittifak alanı dışına taşmamak kaydıyla siyasi parti ittifak alanına birden çok mühür basılması oy pusulasını geçersiz kılmayacak ve bu oy ittifakın ortak oyu sayılacak.
5 OY GEÇERLİ, C PARTİSİNE SAYILIR

Bir siyasi parti alanına basılan "TERCİH" veya "EVET" mührünün alanları ayıran çizgili bölgeye taşmış olması halinde diğer siyasi partinin alanına geçilmediği için oy pusulası geçerli sayılacak ve bu oy mühür basılan partiye yazılacak.
6 OY GEÇERLİ, B PARTİSİNE SAYILIR

İttifak alanı içinde, bir siyasi partiye basılan mührün, ittifak alanlarını ayıran çizgili bölgeye taşmış olması oy pusulasını geçersiz kılmayacak ve bu oy mührün denk geldiği partiye sayılacak.
7 OY GEÇERLİ, A PARTİSİNE SAYILIR

İttifak alanı içerisinde yer alan siyasi partiye ait bölüme, parti çizgisini taşacak şekilde birden fazla "EVET" veya "TERCİH" mührü basılması halinde bu oy geçerli sayılacak ve bu oy mühür basılan partinin oyu kabul edilecek.
8 OY GEÇERLİ, A PARTİSİNE SAYILIR

İttifak alanı içindeki bir siyasi partiye ait bölüme, birden fazla "EVET" veya "TERCİH" mührü basılması halinde bu oy geçerli kabul edilecek ve bu oy mühür basılan partinin oyu sayılacak.
9 OY GEÇERLİ, İTTİFAKIN OYU SAYILIR

İttifak alanı içerisinde yer alan siyasi partilerden hangisine ait olduğu belirlenemeyen ancak ittifak alanına basılan "EVET" veya "TERCİH" mührü bulunan oy pusulası geçerli olacak, bu oy ittifakın ortak oyuna sayılacak.
10 OY GEÇERLİ, F PARTİSİNE SAYILIR

İttifak alanı içerisinde mührün hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne basılması halinde bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve bu oy mühür basılan partiye sayılacak.
11 OY GEÇERLİ, A PARTİSİNE SAYILIR

İttifak alanı içerisinde mührün hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne basılması halinde bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve bu oy mühür basılan partiye sayılacak.
12 OY GEÇERLİ, İTTİFAKA SAYILIR

İttifak alanı içerisinde mührün hem birden fazla siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne basılması halinde oy pusulası geçerli sayılacak ve ittifakın ortak oyuna yazılacak.
13 OY GEÇERLİ, B PARTİSİNE SAYILIR

Bir siyasi parti, ittifak alanına basılan "EVET" veya "TERCİH" mührünün alanları ayrılan çizgili bölgeye taşmış olması halinde oy pusulası geçerli kabul edilecek ve oy mühür basılan partiye sayılacak.
14 OY GEÇERLİ, İTTİFAKA SAYILIR

Mührün, ittifak unvanı bölümüne, bir siyasi partiye ayrılan alana taşacak şekilde basılması halinde bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve oy ittifakın ortak oyuna sayılacak.
15 GEÇERSİZ OY

Aynı ittifak içerisinde yer almayan birden fazla siyasi partiye mühür basılması halinde oy pusulası geçersiz sayılacak
16 GEÇERSİZ OY

Birden fazla ittifaka ayrılan alana "EVET" veya "TERCİH" mührü basılan oy pusulaları da geçersiz kabul edilecek.
17 GEÇERSİZ OY

Hem ittifak alanı içindeki bir partiye hem de ittifak dışındaki partilerden birine mühür basılması halinde de oy pusulası geçersiz olacak.
18 GEÇERSİZ OY

Bir siyasi parti alanına basılan mührün, alanları ayıran çizgili bölgeyi taşıp başka bir partiye ayrılan alana geçmiş olması halinde oy pusulası geçersiz sayılacak.

Peki oy dağılımı nasıl olacak?

Milletvekili Seçimi Kanunu bu durumu 29. madde ile şöyle belirtmektedir.

Madde 29 – (Değişik: 27/10/1995-4125/15 md.) Bir seçim çevresinde seçime katılan siyasi partinin 28 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca almış olduğu geçerli oyların toplamı siyasi partinin o seçim çevresinde almış olduğu geçerli oyu gösterir. (Ek iki cümle: 13/3/2018-7102/18 md.) Ancak aynı ittifak içerisindeki siyasi partilerin her birinin geçerli oyu; ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilir. İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay; ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesi ile elde edilen katsayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucu elde edilir.

Bunu da daha açıklayacı olması için kısa bir örnekle açıklayalım.

Örneğin CHP'ye 200 bin oy verildi, İYİ Parti'ye ise 50 bin oy verildi. İki partiye aynı anda verilen oyların toplamı da 50 bin.

Bu durumda; 50 bin ittifak oyu, partilerin oylarına oranla dağıtılacak. Yani buna göre; 200 bin oy alan CHP'ye, ortak oylardan 40 bin oy düşecek, 50 bin oy alan İYİ Parti'ye ise 10 bin oy düşecek. Bu durumda CHP'nin oyu 240 bin olacak, İYİ Parti'nin ise 60 bin oyu olacak.

İsterseniz bu bilgilere ek olarak tamamen gönüllü ve siyasi partilerden bağımsız bireyler tarafından 2014 yılında kurulmuş olan OY ve ÖTESİ Derneği'nin hazırlamış olduğu ''geçerli geçersiz oy pusulası testine'' buradan ulaşabilirsiniz. Yada kendileri tarafından hazırlanmış aşağıdaki bilgilendirme videosunu izleyebilirsiniz.