Muhabbet Kuşu Besleme ve Bakım Rehberi

Muhabbet kuşları papağan türleri arasında yer alan bir kuş türüdür. Anavatanı Avustralya olan muhabbet kuşları Melopsittacus cinsinde yer alan tek kuş türüdür. Yabani ortamlarında ağırlıklı olarak sarı veya yeşil renklerde tüye ve kanatlarında siyah renkte çizgilere sahiptirler. Evlerimizde beslediğimiz muhabbet kuşlarının ise çok farklı renk kombinasyonları olabilir. Sağlıklı bir muhabbet kuşu 8 ila 10 yıl arasında yaşayabilmektedir. Eğer siz de yakın zamanda bu sevimli dostlarımızdan almayı düşünüyorsanız veya aldıysanız ama nasıl besleneceği veya bakacağınız konusunda fikriniz yoksa, muhabbet kuşları hakkında öğrenmeniz ve bilmeniz gereken her şeyi muhabbet kuşları için hazırladığımız bu özel rehberimizde bulabilirsiniz. Eğer henüz bir muhabbet kuşu almadıysanız ilk olarak muhabbet kuşu satın alırken nelere dikkat etmelisiniz onunla başlayalım.

Muhabbet Kuşu Satın Almadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Evde bir muhabbet kuşu beslemeye karar verdiyseniz ihtiyacınız olan ve almanız gerekecek ilk şey yemliği ve suluğu bulunan bir kuş kafesi olacaktır.
• Kafesinizi seçtikten sonra alacağınız muhabbet kuşunuzun tüylerinin muntazam ve parlak olduğuna dikkat etmelisiniz.
• Muhabbet kuşunuzun tüm tüyleri eksiksiz olmalıdır. 
• Muhabbet kuşunuzun uçup uçamadığını mutlaka kontrol etmelisiniz. Alırken değilse bile aldıktan sonra eve getirdiğinizde uçup uçamadığını gözlemlemek için korunaklı bir alanda kafesinden serbest bırakın. 
• Muhabbet kuşunuzun gözleri parlak olmalıdır ve göz kenarlarında akıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir. 
• Muhabbet kuşunuzun nefes alışverişi düzenli olmalı ve burnunda akıntısı olmamalıdır. 
• Kuşunuzun dışkıladığı bölümdeki tüyleri temiz olmalıdır. 
• Muhabbet kuşunuzun ayak parmaklarında ve tırnaklarında eksik olmamalıdır.

Muhabbet kuşu satın alırken bu hususlara dikkat ederseniz satın alacağınız kuş sağlıklı bir kuş olacaktır. Muhabbet kuşları doğaları gereği kafeslerde; tek, çift veya grup halinde yaşayıp, beslenebilirler. Dişi veya erkek olması fark etmeksizin tek olarak beslenen muhabbet kuşları sahiplerine oldukça bağlanırlar ve sürekli ilgi isteyebilirler. Muhabbet kuşunuzla ilgilendiğiniz ve zaman geçirdiğiniz taktirde kuşunuzla iletişim kurmadan hiç zorlanmazsınız. Eğer muhabbet kuşunuzla vakit geçirmek için fazla zamanınız yoksa, en az çift olarak beslediğinizden emin olun. Çünkü muhabbet kuşları yalnız kalmaktan pek mutlu olan hayvanlar değillerdir.

Erkek ve Dişi Muhabbet Kuşları Nasıl Ayırt Edilir?

Yavru erkek muhabbet kuşlarının gagalarının hemen üzerinde yer alan tüysüz kısım, dişi muhabbet kuşlarına göre çok daha büyük ve koyu renktedir. Erkek muhabbet kuşlarında bu kısım 3 ile 5 aylık olduklarında mavi bir renk alacaktır. Yine bu şekilde de rahatlıkla ayırt edebilirsiniz. 

Dişi muhabbet kuşlarının ise burun deliklerinin çevresinde beyaz bir halka vardır ve bu halka, dişi kuş 3 ile 5 aylık olduğunda kahverengi bir renk olacaktır.

Bir Muhabbet Kuşunda Olmaması Gereken Özellikler Nelerdir?

1. Başının küçük veya düz olması.
2. Kuşun göz kapaklarında yara veya yara kabuğu olması.
3. Kuşun burnun etlerinin üzerinin pullu bir yapıda olması.
4. Gagasının içe doğru kıvrık veya çatlak bir şekilde olması.
5. Boğaz tüylerinin görünüşte bozuk ve düzensiz olması.
6. Kuşun yüzünde yer alan maskesinin belirgin olmayışı.
7. Ensesinin görünüşte yüksek oluşu.
8. Düz bir göğüse sahip olması.
9. Kuşun karnının şiş olması.
10. Kanatlarının normalden uzun ve sarkık olması.
11. Kuşun kuyruğunun üzerinde yer alan tüylerin düzensin olması.
12. Kuyruğunun dağınık veya zarar görmüş olması.
13. Tıpkı kanatlarından olduğu gibi kuyruğunun da sarkık olması.
14. Ayaklarında pullu bir görüntü.
15. Tırnaklarının eksik olması gibi özellikler bir muhabbet kuşunda olmaması gereken özelliklerdir.

Ek olarak aşağıdaki görselleriyle birlikte tabloda yer alan ve muhabbet kuşlarında yaygın olarak görülen şekil bozukluklarının da olmadığından emin olmalısınız.

Aşırı bir dik duruş.	Sarkık bir karın ve bükük bir bel.
Ensesinin şişkin ve aşırı yağlanmış olması.	Kanatlarının uzun olması.

Muhabbet Kuşları Ne ile ve Nasıl Beslenmeli?

Yavrulama Dönemindeki Muhabbet Kuşları Nasıl Beslenmeli?

Yavrulama dönemindeki muhabbet kuşları için, yavrularını büyütürken, standart yemlerinin harici olarak mutlaka taze buğday gibi çimlendirilmiş yemler, yumurta sarısı, havuç, peksimet tarzı ekmekler, bayat beyaz ekmek, yağsız sütle karıştırılarak lapa tarzı yumuşak bir yem oluşturulmalı ve kuşa verilmelidir. 

Ayrıca kalsiyum, fosfor, demir, bakır gibi mineraller muhabbet kuşunun suyuna veya yemine karıştırılmalıdır. Verilen bu tarz yem karışımlarının düzenli olarak değiştirilmesi ve vitaminlerini kaybetmemesi için günlük olarak verilmeleri gerekir. 

Ek bir bilgi olarak her kanatlı hayvan gibi, muhabbet kuşlarına da sindirimlerine yardımcı olması için kum verilmelidir. Ayrıca muhabbet kuşlarının gagasının ucu düzenli olarak kıvrıldığı için gagası kaynaklı beslenme zorluğu yaşayabilirler. Gagalarının kıvrılması önleyebilmek adına kafeslerine kuşun gagasını sürttüğü ve bu sayede gagalarını aşındırdıkları bir taş koymak yararlı olacaktır.

Muhabbet Kuşlarında Yavru Üretimi ve Yavru Alınması Nasıl Olur?

Muhabbet kuşu üretimi için uygun olan en ideal yuva tipi çift bölümlü yuvalardır. Bu tarz çift bölüm yuvalarda birinci bölüm giriş kısmı, ikinci bölüm ise yumurtalık kısmı şeklindedir. Muhabbet kuşunun yumurtlayacağı yumurtalık kısmına ağaç talaşı konulmalıdır. Talaşın kalın parçalar halinde yani toz olmaması önemlidir. Önerilen muhabbet kuşu yuva boyutları 15x15x25 cm’dir ve kuşun yuvaya giriş çıkış yaptığı deliğin çapının ise 5-7 cm büyüklüğünde olması önemlidir. 

Muhabbet kuşları koloni olarak üreyebilen kuşlardır. Aynı zamanda her mevsimde yumurtlayıp kuluçkaya yatabilirler. Muhabbet kuşları genel olarak 2 günde bir yumurtlayıp, toplamda 6 yumurtaya kadar çıkabilirler. İlk yumurtalarından itibaren kuluçkaya yattıklarından, yumurtadan ilk çıkan yavru ortalama 5 gün civarında oldukça gelişmiş ve gözleri açılmış olacaktır. Anne muhabbet kuşları, yavrularını yumurtadan çıktıklarından iki gün sonrasına kadar ön midelerinde oluşturdukları ve kursak sütü olarak adlandırılan özel bir bebek besiniyle beslerler. Anne kuşun günde birkaç sefer dışkılamak için yuvadan çıkması normaldir. Bu nedenle yavru veya yavrularının yanında ayrıldıklarında endişelenmeniz gerekecektir bir durum değildir. 

Bu esnada erkek muhabbet kuşunun görevi ise kuluçkanın başlamasından itibaren dişi muhabbet kuşunu beslemektir. Yavru muhabbet kuşlarının yumurtadan çıkmasından iki hafta sonra kadar da, erkek muhabbet kuşları yavruları doğrudan besleme görevini de üstlenirler. Yavru muhabbet kuşları yuvadan çıktıktan iki hafta sonrasında kendi kendine yem yemeye başlayacak ve bağımsız hale gelecektir.

Muhabbet Kuşu Hastalıkları ve Tedavileri Nelerdir?

Muhabbet Kuşlarının Dış Hastalıkları

1. Çeşitli ve farklı sebeplerle yaralanmalar.

Muhabbet kuşları çoğunlukla kafes tellerine sıkışma, takılma gibi nedenlerle ya da kafes dışarısında uçarken cama veya nesnelere çarpma sonucu yaralanabilirler.

2. Ayakta İltihap Oluşması

Tüneme çubuklarının bozuk olması ve kafes zeminin temiz olmaması gibi durumlar muhabbet kuşlarının ayaklarında iltihaba sebep olabilir. İltihap kaynaklı oluşan yaraların tedavisi için uygun bir yara merhemi ile tedavi edilmesi gerekir.

3. Göz Kapaklarının İltihaplanması

Muhabbet kuşlarının göz kapaklarının iltihaplanmasının başlıca 3 sebebi; kafeslerinin ve tüneme çubuklarının temiz olmaması, hava akımı ve sigara dumanıdır. Göz kapaklarında oluşan iltihabın tedavisi için gözün papatya çayıyla yıkanması veya antibiyotikli merhem sürülmesi gerekir.

Muhabbet Kuşlarının İç Hastalıkları

1. Soor Hastalığı 

Muhabbet kuşunuza başka bir hastalık nedeniyle uzun süreli antibiyotik tedavisi uygulandığında veya yavrulama, tüy değiştirme gibi durumlar kaynaklı bünyesi zayıf düştüğü durumlarda Candida albicans isimli mantarın neden olduğu bir hastalıktır. Bu hastalık; muhabbet kuşunun boğaz, ağız, yemek borusu ve kursak kısmında sarımsı bir şişkinlik ve balgama neden olur. Bunlar bir cımbız yardımıyla kolaylıkla alınabilir. Bunlara ek olarak kuşunuzda iştahsızlık, zayıflama, kusma gibi belirtiler görülmektedir. Tedavi için muhabbet kuşunuza, B ve K ile az miktarda A vitamini verilmesi gerekir. Bu hastalığın tedavisi için hiçbir şekilde antibiyotik verilmemelidir. Etkin tedavi kloramfenikol, ketokonazol ilaçlarıyla yapılır.

2. Aspergillose 

Muhabbet kuşlarında Aspergillose hastalığına Aspergillus fumigatus adı verilen bir mantar neden olmaktadır. Tozlu ve eski yemler veya bozulmuş meyveler ile muhabbet kuşuna geçen bu mantar, solunum yollarına yerleşerek kuşu hasta etmektedir. Aspergillose’nin tedavisi oldukça zordur ve çoğu zaman kuşun boğularak ölmesiyle sonuçlanır. Kuşunuzu bu hastalıktan korumak için yeminin taze ve verdiğiniz meyvelerin bozulmamış olduğundan emin olmalısınız. 

3. Coccidiose 

Bu hastalığın ana sebebi bağırsaklardaki hücreli parazitler kaynaklıdır. Dışkı ile hasta kuşun vücudunda dışarı atılan bu parazitler, yem ve sular aracılığı ile diğer kuşlara da bulaşabilir. Bu hastalığa yakalanan muhabbet kuşlarında, ishal, bağırsak kanaması gibi belirtiler görülür ve hastalığın ilerlemesi çok hızlı olduğundan kuş bir gün gibi kısa bir süre içinde ölebilir. Hastalık ancak düzenli dışkı kontrolüyle fark edilebilir. Bu hastalığa yakalanan muhabbet kuşlarının tedavisi, sulfonamid veya amprolyum ilaçlarıyla yapılabilir. Tedavinin vitaminlerle desteklenmesinde fayda vardır.

4. Newcastle Hastalığı 

Newcastle hastalığı sadece muhabbet kuşlarında değil birçok farklı kuşta görülebilen bir virüs hastalığıdır. Çoğunlukla çiğ yumurta kabuğu veya serçe dışkısı kaynaklı bulaşan bir virüstür. Hastalık bulaşıcı olması nedeniyle birkaç gün içerisinde diğer kuşlara da bulaşabilir. Newcastle hastalığı muhabbet kuşlarında iştahsızlık, uçamama, denge kaybı ve ateş gibi belirtiler gösterir. Belirtilerin devamında kramplar, kafanın geriye dönmesi, kendi etrafında dönme ve son olarak ölüm gelir. Hastalığın kesinleşmiş bir tedavisi olmamakla birlikte, bu hastalığa karşı yılda 2 defa aşılama yaptırılmalıdır. İnsanlara bulaşabilen bir hastalıktır ama insanlarda kuşlardaki kadar ağır seyretmemektedir. 

5. Soğuk Algınlığı 

Muhabbet kuşlarında soğuk algınlığı hava akımında kalmaları veya sürekli sıcaklık değişimi yaşamaları durumunda oluşur. Soğuk algınlığı kendini hapşırma, nezle gibi belirtilerle gösterir. Aynı şekilde eğer kuşunuzu tüylerini kabartmış bir şekilde tünemiş ve hareketsiz bir şekilde görürseniz soğuk algınlığına yakalanmış olabilir. Soğuk algınlığına yakalanan bir muhabbet kuşu sıcak lamba altında tutularak tedavi edilir. 

6. Akciğer İltihabı

Soğuk algınlığına yakalanan bir muhabbet kuşu, zamanında fark edilip tedavi edilmezse, soğuk algınlığı ilerleyerek akciğer iltihabına dönüşebilir. Akciğer iltihabına yakalanan bir muhabbet kuşu, balgam çıkarma ve nefes darlığı belirtileri gösterir. Tıpkı soğuk algınlığında olduğu gibi tüylerini kabartarak hareketsiz durur. Bu durumda muhabbet kuşunun iyileşebilmesi için antibiyotik tedavisine başlanması gerekir. Ayrıca kuşun sıcak tutularak, mümkünse şekersiz koyu çay verilmesi tavsiye edilir.

7. Zayıflama Hastalığı 

Muhabbet kuşlarının mide iltihaplanması kaynaklı, yem yiyememeleri nedeniyle zayıflamalarıdır. Bakteriler nedeniyle zayıflama hastalığına yakalanan muhabbet kuşlarında kusma ve zayıflama belirtileri ortaya çıkmaktadır. 

8. Papağan Hastalığı 

Bu hastalığın bilinen diğer bir adı Psittacose’dir. Papağan hastalığına yakalanan bir muhabbet kuşu üşütme, grip veya zatürreye benzer belirtiler gösterir. Bu belirtilerde herhangi biri gözlemlenirse hemen antibiyotik tedavisine başlanmalıdır. Papağan hastalığı kuşlardan insanlara bulaşabilen bir hastalıktır. Bu nedenle tedavisi ihmal edilmemelidir.

9. Gaga Üstü Eti Uyuz Hastalığı 

Knemidokoptes pilae isimli uyuza neden olan böceklerin, muhabbet kuşunun gaga üzerindeki derisine yerleşerek gagasının kenarından başlayıp burun üzerindeki etli bölüme, oradan da göz kapaklarına kadar yayılmasıyla oluşan bir hastalıktır. Gaga üstü eti uyuz hastalığına yakalanan muhabbet kuşlarında en yaygın olarak kaşınma belirtisi görülür. Bu hastalık eğer tedavi edilmezse muhabbet kuşunun gagasında deformasyona neden olur. Hastalığa yakalanan muhabbet kuşuyla birlikte aynı kafeste veya ortamda başka kuşlar varsa onlar da mutlaka tedavi edilmelidir. Çünkü bazı kuşlar hastalığa dair herhangi bir belirti göstermeden taşıyıcı olabilmektedirler. Gaga üstü eti uyuz hastalığı damla, krem ya da ağız yoluyla verilen hastalığa uygun haplarla tedavi edilmektedir. 

10. Burun Hastalığı 

Burun hastalığı esasında bir küf mantar hastalığıdır. Küf mantarları papağan veya muhabbet kuşlarının burun deliklerine yerleşerek, burun deliklerini tahrip etmekte ve zaman içerisinde burun deliklerinin büyümesine neden olmaktadır. Küf mantarı kaynaklı kuşun burun deliklerinde biriken kalıntılar temizlenmeli ve burun deliklerinin daima temiz olmasına özen gösterilmelidir. Burun hastalığının en önemli sebebi A vitamini eksikliği kaynaklıdır. Ağırlıklı olarak gri papağanlarda sık görülen bir hastalıktır. 

11. Salmonella Hastalığı 

Salmonella hastalığı çoğu zaman fareler kaynaklı kirlenmiş olan kuş yemlerinin satın alınması, yumurta kabuğu, muhabbet kuşunun iyi kaynatılmamış yumurta sarısıyla beslenmesi ve diğer kuşların dışkılarıyla taşıyıp getirmeleri kaynaklı ortaya çıkabilir. Yaz aylarında daha ıslak ve sıcak olan kafesler, hastalığın diğer kuşlar arasından yayılmasına ve kısa sürede kafeste bulunan tüm kuşların ölmesine neden olabilir. Salmonella hastalığına yakalanan muhabbet kuşlarında belirti olarak nefes alma güçlüğü, baş ve boynun bir tarafa doğru dönmesi ve kramplar görülür. Salmonella hastalığının tedavisi için antibiyotik, Sulfamid veya Furazolidon ihtiva eden ilaçlar verilmelidir. 

12. Tüylerin Yolunması

Eğer muhabbet kuşlarından biri başka bir muhabbet kuşunun tüyünü yoluyorsa, kuşları kesinlikle birbirinden ayırmak gerekir. Ancak muhabbet kuşu başka bir muhabbet kuşu yerine kendi tüyünü yoluyorsa eşini değiştirmek buna çözüm olabilir. 

13. Tüy Hastalığı 

Tüy hastalığı, Mallophaga isimli tavuk bitinin, muhabbet kuşunun tüyleri arasına yerleşerek tüylerini yiyerek zarar vermesidir. Tüy hastalığına yakalanan muhabbet kuşları sürekli olarak kaşınmaktadır ve kuşun gagasının ulaşamadığı özellikle ense ve boğaz bölgelerindeki tüyler bit tarafından yenilir. Tüy hastalığı, sprey ya da pudra şeklindeki hastalığa özel ilaçlarla, 14 gün aralıklı olarak kullanılmasıyla tedavi edilir. 

14. Yumurtlama Zorluğu 

Muhabbet kuşlarında yanlış beslenme ve soğuk algınlığı gibi nedenlerle yumurtlama zorluğu görülebilir. Muhabbet kuşunda yumurtlama zorluğu durumu fark edildiğinde kuşun sıcak lamba altına alınarak ısıtılması gereklidir. Kimi zaman da dişi muhabbet kuşu yumurta kanalındaki yumurtayı çıkaramaz. Bu durum, çoğunlukla muhabbet kuşundaki hormon bozukluğu ya da yaşlılık gibi nedenlerden dolayıdır. 

Muhabbet Kuşunun Hasta Olduğunu İşaret Eden Genel Hastalık Belirtileri Nelerdir? 

• Zayıflama ve hızlı kilo kaybı.
• Yem yememe veya iştahsızlık.
• İlgi göstermeme.
• Tüylerini kabartma ve başını tüyleri arasına gömme.
• İshal 
• Tüy yolması.
• Felç benzeri durumlar.
• Tünediği yerde hareketsiz durma. 
• Burun akıntısı. 
• Göz kızarıklığı ya da iltihabı. 
• Kanama 
• Tırnak uzaması. 
• Üst gaga uzaması. 
• Dengede duramama. 
• Kanatlarda aşağı yönlü sarkma.
• Nefes alma güçlüğü ya da bozukluğu. 
• Nefes alıp verme esnasında kuyruk oynaması. 
• Nefes alıp verirken gaga açılması.
• Kirli tüyler 

Muhabbet Kuşlarının Hastalanmasını Önlemek Amacıyla Alınabilecek Tedbirler Nelerdir?

1. Herhangi bir nedenle oluşabilecek yaralanmaların önlenmesi. Evde ve kafeslerde beslenen muhabbet kuşlarında ağırlıklı olarak kafes tellerinin arasına sıkışma, kafes dışarısındayken de camlara çarparak yaralanma durumları fazlasıyla yaşanmaktadır.
2. Doğru yemlerin taze ve düzenli olarak verilmesi. Muhabbet kuşları uygun miktarda, temiz ve kendi türüne uygun olan yemlerle beslenmelidir. 
3. Temizliğe ve hijyene özen gösterilmelidir. Mümkünse her gün kafesin geneli temizlenmeli, yem ve su kapları yıkanarak içlerindeki su ve yemler temizlenmelidir.
4. Kafes içerisinde bulunabilecek kuş miktarına dikkat edilmeli ve kuşların birbirlerine olan tavırları gözlemlenmelidir. 
5. Muhabbet kuşları da tıpkı bebekler gibidir. Düzenli olarak herhangi bir hastalık belirtisi gösterip göstermediği ve dışkıları kontrol edilmelidir. 
6. Özellikle pet shoptan yeni alınan bir muhabbet kuşu, sahip olduğunuz mevcut muhabbet kuşlarının arasına konmadan önce 4 ile 6 hafta boyunca ayrı bir kafeste karantinada tutulmalıdır. Olası bir hastalık görüldüğünde kafes mutlaka dezenfekte edilmelidir.